Tidak dinafikan bahawa Formula 1 (F1) adalah sukan permotoran paling maju dari segi teknologi pada hari ini. Namun, sejak perlumbaan Grand Prix Kejohanan Dunia F1 yang pertama pada tahun 1950, ia telah mengalami banyak perubahan. Dari jentera mudah berkuasa tinggi kepada kenderaan yang sangat canggih dengan reka bentuk yang mengutamakan kelajuan, ketepatan dan teknologi terkini. F1 menggabungkan aerodinamik, bahan dan elektronik untuk membentuk perniagaan sukan permotoran global, seperti yang kita kenali hari ini. Mari kita lihat bagaimana semuanya bermula.
Permulaan Awal
Perlumbaan sudah wujud dan agak popular di Eropah sebelum F1. Malah, beberapa acara Grand Prix telah diadakan pada awal 1900-an. Namun, acara ini bukan sebahagian daripada kejohanan global yang tersusun. Pada tahun 1946, Fédération Internationale de l'Automobile (FIA) ditubuhkan untuk menetapkan peraturan bagi perlumbaan jenis baharu yang dikenali sebagai Formula. Tujuannya adalah untuk menyeragamkan perlumbaan dan mewujudkan pertandingan yang konsisten selepas Perang Dunia Kedua.
Kejohanan Dunia F1 yang pertama berlangsung pada Mei 1950 di Litar Silverstone, England. Ketika itu, peminat dan penggiat sukan permotoran mula menyedari potensi komersial perlumbaan ini. Antara pasukan awal F1 ialah Alfa Romeo, Maserati dan Ferrari, yang masih menjadi ikon sukan ini sehingga kini. Kereta F1 pada era awal masih agak ringkas, dengan fokus lebih kepada kemahiran pemandu dan kebolehpercayaan mekanikal. Inovasi dalam bidang aerodinamik, keselamatan, reka bentuk enjin dan lain-lain hanya muncul secara berperingkat.
Era Ecclestone
Bernie Ecclestone mengembangkan minat terhadap sukan permotoran sejak usia muda, dan minat ini akhirnya membentuk kerjaya masa depannya serta hala tuju F1. Beliau menjadi tokoh utama dalam sukan ini dan mentransformasikan landskap perniagaan F1. Ecclestone menyedari potensi besar yang dimiliki F1 dan berusaha untuk mengubahnya menjadi kuasa global seperti yang kita lihat hari ini.
Namun, usaha untuk mengubah F1 menjadi sukan global yang teratur dan profesional bukan sesuatu yang mudah. Pada tahun 1970-an, pasukan F1 beroperasi secara bebas dan aspek komersialnya tidak tersusun. Ecclestone membantu menubuhkan Formula One Constructors’ Association (FOCA) untuk menyatukan pasukan, memudahkan rundingan dengan penganjur perlumbaan dan meningkatkan kawalan mereka terhadap aspek komersial sukan ini.
Era 1970-an juga menyaksikan kemajuan teknologi yang pesat dalam F1. Jurutera mula membina enjin yang lebih berkuasa, dan aerodinamik menjadi semakin penting. Kereta semakin kompleks dengan tayar, sistem suspensi dan brek yang lebih baik.
Era Enjin Turbo
Satu lagi perubahan besar dalam dunia F1 adalah pengenalan enjin turbo pada tahun 1980-an. Ini membolehkan pasukan membina kereta dengan kuasa lebih tinggi, malah ada enjin yang mampu mencecah lebih 1,000 HP. Persaingan menjadi lebih sengit, tetapi pada masa yang sama, perlumbaan menjadi kurang stabil kerana enjin turbo kurang boleh dipercayai.
Selain itu, isu keselamatan menjadi kebimbangan utama kerana kelajuan yang meningkat menyebabkan kemalangan lebih berbahaya. FIA mengambil langkah memperkenalkan peraturan baharu untuk mengehadkan kuasa enjin dan memperkukuhkan ciri keselamatan. Antara perubahan besar termasuk penggunaan casis monocoque gentian karbon untuk meningkatkan kekuatan dan keteguhan kereta. Tangki bahan api juga direka semula untuk mengurangkan risiko kebocoran dan kebakaran semasa kemalangan.
Tahun 1980-an dan 1990-an juga menyaksikan perkembangan komersial F1. Sukan ini menarik lebih banyak penaja dan memperoleh perjanjian siaran televisyen yang meluaskan jangkauan F1 ke peringkat global. Era ini juga menyaksikan beberapa persaingan paling ikonik dalam sejarah F1, seperti Ayrton Senna dan Alain Prost. Kehadiran media dan perkembangan komersial menjadi asas kepada kejayaan global F1 pada hari ini, menjadikannya salah satu sukan yang paling banyak ditonton di dunia.
Era Moden
Menjelang abad ke-21,st pasukan mula mengalihkan fokus daripada kuasa kepada keselamatan. Tahun 2000-an menyaksikan pengenalan Head and Neck Support System (HANS) untuk mengelakkan kecederaan leher dan whiplash semasa kemalangan – antara kemajuan keselamatan yang paling penting dalam sejarah F1. Teknologi digital juga semakin digunakan, membolehkan jurutera membuat keputusan berdasarkan data yang lebih tepat. Sistem elektronik seperti Sistem Kawalan Cengkaman dan Sistem Pemulihan Tenaga Kinetik (KERS) menjadikan kereta lebih canggih, dengan pasukan menggunakan teknologi terkini untuk meningkatkan prestasi mereka.
Era 2000-an juga menyaksikan dominan Ferrari dan Michael Schumacher, yang memperlihatkan gabungan kemahiran pemanduan dan kejuruteraan. Pada awal 2010-an, pasukan seperti Red Bull Racing mula menyerlah, dengan Sebastian Vettel menunjukkan kemahiran luar biasa dan pasukannya menerapkan teknologi inovatif. Selepas itu, Mercedes AMG bersama Lewis Hamilton menguasai sukan ini dari tahun 2014 hingga 2020.
Salah satu inovasi paling kontroversi dalam F1 ialah peranti Halo, yang diperkenalkan pada tahun 2018. Halo adalah struktur titanium di atas kokpit yang melindungi kepala pemandu dalam kemalangan. Walaupun pada awalnya dikritik kerana mengganggu penglihatan dan estetika kereta, peranti ini telah menyelamatkan banyak nyawa, termasuk dalam insiden kemalangan Romain Grosjean di Grand Prix Bahrain 2020.
F1 Hari Ini
Keselamatan, kelajuan, teknologi canggih, aerodinamik, bahan, penajaan dan perniagaan – inilah yang menggambarkan F1 pada hari ini. Dengan perlumbaan berlangsung di seluruh dunia dan FIA terus mendorong inovasi serta peningkatan, F1 kini mewakili kemuncak kemajuan teknologi dalam industri permotoran. Pasukan dan jurutera kini mula menumpukan perhatian kepada amalan lestari, termasuk penggunaan biofuel dan kuasa elektrik. Sukan ini terus berkembang setiap hari, dan kita masih belum melihat inovasi terkini yang akan diperkenalkan untuk mengekalkan pertumbuhan F1 sebagai sukan dan perniagaan global.
Kesimpulannya
Formula 1 telah berubah daripada sukan permotoran pasca perang kepada simbol global kelajuan, inovasi dan teknologi. Bermula dengan kereta lumba ringkas pada tahun 1950-an, F1 berkembang melalui pelbagai pencapaian kejuruteraan—daripada enjin turbo dan penambahbaikan aerodinamik hinggalah kepada sistem keselamatan moden seperti Halo.
Tokoh penting seperti Bernie Ecclestone mengubah daya tarikan komersialnya, manakala persaingan lagenda dan inovasi pasukan memacu kebangkitannya. Hari ini, F1 menggabungkan prestasi, reka bentuk berasaskan data, dan kelestarian—kekal sebagai kemuncak evolusi sukan permotoran.
